شناسایی عوامل مؤثر بر پراکنده رویی شهری و ارتباط آن با ساختار فضایی شهر (نمونه مورد مطالعه: شهر ارومیه)

Authors

  • اسفندیار زبردست استاد دانشکده شهرسازی، دانشگاه تهران
  • هادی شادزاویه استاد دانشکده شهرسازی، دانشگاه تهران
Abstract:

پراکنده‌رویی پدیده‌ای است که در نیمه دوم قرن بیستم شکل گرفته و امروزه به‌عنوان یکی از موضوعات محوری در بسیاری از کشورها مطرح است. پراکنده‌رویی پیامدهای مثبت و منفی فراوانی را به‌همراه داشته است و می‌توان گفت که با توجه به ساختارهای گوناگون و ویژگی‌های متفاوت جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و جز اینها، دلایل پراکنده‌رویی از شهری به شهر دیگر متفاوت است. ارومیه از شهرهایی است که در سال‌های اخیر با سرعتی شتابان گسترش یافته است. به‌منظور بررسی میزان پراکنده‌رویی در ارومیه، پس از مروری بر متون نظری و تجربی مرتبط، بر اساس تلفیقی از نظریات اوینگ و دیگران (2002)، تورنس (2008) و فرنکل و اشکنازی (2007)، با استفاده از 19 متغیر نشانگر پراکنده‌رویی و انجام تحلیل عاملی در 30 ناحیه ارومیه، در نهایت این شش عامل، که پراکنده‌رویی را در این شهر تبیین می‌کنند، معرفی شده‌اند: اختلاط کاربری، تراکم، بی‌قاعدگی نواحی ساخته‌شده، مرکزیت، دسترسی، و فضای فعالیت. مقایسه پراکنده‌رویی با روند گسترش کالبدی ارومیه در سال‌های مختلف، نشان می‌دهد نواحی‌ای که در دوران آغازین شکل‌گیری شهر به‌وجود آمده‌اند، پایین‌ترین میزان پراکنده‌رویی را دارند؛ و با هرچه نزدیک‌تر شدن به نواحی ساخته‌شده در سال‌های اخیر، می‌توان دید که عمدتاً روند گسترش شهر به سمت پراکنده‌رویی بیشتری میل می‌کند. همچنین بررسی ساختار تک‌مرکزی ـ شعاعی ارومیه و مقایسه آن با پدیده پراکنده‌رویی، مشخص می‌سازد که گسستگی ایجادشده در ساختار فضایی ارومیه باعث شده است که عمدتاً در نواحی خارج از ساختار شهر پراکنده‌روییِ زیادی مشاهده شود.    

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

سنجش پراکنده رویی شهری با استفاده از داده های فضایی- زمانی، نمونه موردی: شهر ارومیه

رشد روز­افزون جمعیت و افزایش شهرنشینی، باعث ایجاد پدیده­ای به نام پراکنده‌رویی شهری در عمده شهرهای جهان گردیده است. این امر پیامدهای اقتصادی و زیست­محیطی فراوانی را به شهرها تحمیل نموده؛ بنابراین بررسی، سنجش و شناخت این پدیده ضروری می‌نماید. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و سنجش شدت پراکنده­رویی شهری در شهر ارومیه به عنوان مطالعه موردی می­باشد تا برنامه­ریزان و مدیران شهری بتوانند با آگاهی و شناخت ...

full text

عوامل مؤثر بر پراکنده رویی شهری در شهرهای ایران(نمونه موردی شهر رشت)

روند فزاینده رشد شهرها در دهه های اخیر با وجود مواهب بسیار چالش های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی را در پی داشته است. رشد و گسترش فضایی شهر پیامد افزایش طبیعی جمعیت از سویی و مهاجرت و جابجایی آن از سوی دیگر است، در این میان چگونگی رشد و توسعه کالبدی شهرها از ارزش بسیار فراوانی برخوردار است. شهرها به گونه هایی از جمله در شکل توسعه میان افزا ، توسعه شهری پیوسته و توسعه شهری گسسته ...

full text

سنخ شناسی الگوهای فضایی پراکنده رویی در شهر- منطقه ها (مورد مطالعه: شهر- منطقه مرکزی مازندران)

ساخت­وسازهای با برنامه و بدون برنامه، منجر به گسترش شهرها و نواحی پیرامونی آنها در اراضی کشاورزی استان مازندران شده‌ و این اراضی را دستخوش تغییرات و یا حتی تخریب گسترده قرار داده است. هدف مقاله حاضر سنخ­شناسی الگوهای فضایی پراکنده‌رویی در شهر_منطقه مرکزی مازندران( شامل شهرستان‌های ساری، بابل و قائمشهر)  است. روش­شناسی پژوهش کمی بوده و داده­های اصلی آن از طریق دو مؤلفه جمعیتی و کالبدی_فضایی به د...

full text

بررسی و تحلیل پراکنده رویی شهری با تأکید بر تحولات تقسیمات سیاسی (نمونه مطالعاتی: شهر قم)

رشد و گسترش کالبدی شهر فرآیندی است که بر تمام ساختارهای شهر اثر می‌گذارد. یکی از عوامل اثرگذار بر رشد و توسعه کالبدی شهرها اقدامات سیاسی دولت است. هدف مقاله حاضر بررسی و تحلیل پدیده‌ی پراکنده رویی شهری در شهر قم با تأکید بر تغییر و تحولات تقسیمات سیاسی است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی، از حیث روش ترکیبی از روش‌های اسنادی و پیمایشی در سطح اکتشافی می‌باشد که با به‌کارگیری ترکیبی از مدل‌های کمی و...

full text

عوامل موثر بر کارآئی پارک شهری ( با تاکید بر عملکرد و سرزندگی آن) نمونه مورد مطالعه: پارک ائللرباغی شهر ارومیه

زمینه و هدف: انجام فعالیت­های گزینشی (انتخابی) و اجتماعی توسط شهروندان، نیازمند فضای عمومی مطلوب در شهر است. پارک شهری به عنوان یکی از فضاهای دارای قابلیت برای تحقق این فعالیت­ها باید مورد توجه متخصصان و مدیران شهری قرار گیرد. هدف این مقاله، دسته­بندی عوامل مهم کارآیی پارک شهری ضمن بررسی دقیق­تر ارتباط شاخص­های عملکرد و سرزندگی در پارک یاد شده است. روش­ تحقیق: این مقاله به شیوه تحلیلی– کاربردی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue 7

pages  89- 112

publication date 2012-02-09

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023